JINHA

AMED - İHD Diyarbakır Şubesi'nin hazırladığı hak ihlalleri raporuna göre Kürdistan'da 2016'nın ilk 9 ayında aile içi şiddet, intihara sürükleme ve devlet şiddeti sonucu 42 kadının katledildi.

İHD Diyarbakır Şubesi, 'Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2016 Yılı İlk 9 Ay İnsan Hakları İhlalleri Raporu'nu Diyarbakır Şube binasında düzenlediği basın toplantısıyla açıkladı. İHD Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, bölgede insan hakları ihlallerinin 2016 yılının ilk 9 ayında da artış göstererek devam ettiğini ifade ederek, "Sivil yargısız infazlar, işkence ve kötü muamele, toplanma ve gösteri hakkına yönelik müdahaleler, askeri operasyonlar nedeniyle meydana gelen ihlaller, düşünce ve ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, konut dokunulmazlığı, kadına ve çocuklara yönelik şiddet, ekonomik ve sosyal haklardaki kayıplar gibi pek çok değişik ve kategorik konularda ihlaller açığa çıkmıştır" dedi.

'Toplumun haber alma hakkı elinden alındı'

"OHAL kapsamında yayınlanan KHK'lerle, pek çok toplumsal kesimin ağır hak ihlallerine ve mağduriyetlere maruz bırakıldığını belirten Raci, "Basına yönelik ağır baskı ve sansür; gazete, televizyon ve radyoların kapatılmasına kadar vardırılarak, toplumun haber alma hakkı elinden alınmıştır. İfade ve örgütlenme hürriyeti de, Valilikler ve Kaymakamlıklarca alınan yasaklama kararları bir bütün olarak baskı altına alındı. Açık hava toplantıları, demokratik gösteri, yürüyüş ve etkinlikler, 'güvenlik' gerekçe gösterilerek yasaklandı. Bu anti-demokratik uygulama karşısında tepki gösterenler ise, kolluk kuvvetlerinin sert müdahalelerine maruz kalarak engellendi" diye belirtti.

Raci, Akademisyenler ve kamu çalışanları ise görevlerinden alındığını veya ihraç edildiğini hatırlattı.

'Kayyımlar da hak ihlalidir'

KHK ile hayata geçirilen bir başka anti-demokratik uygulamanın ise kayyım atamaları olduğuna vurgu yapan Raci, darbe niteliğinde bir uygulama olduğunu söyledi.

OHAL ile birlikte gözaltında veya gözaltı yerleri dışında, işkence ve kötü muamele vakalarında artış meydana geldiğini söyleyen Raci, "30 günlük gözaltı süresi ve avukat görüşmelerine getirilen kısıtlamalar başlı başına bir ağır bir hak ihlali iken, yurttaşların fiziki ve psikolojik işkenceye maruz kalması ise kabul edilebilir değildir" dedi.

'Hasta tutsaklar kaderine terk edilmiş'

Cezaevlerindeki ihlallere de dikkat çeken Raci, "İşkence ve kötü muameleye maruz kalan mahpusların sağlık ve iletişim hakları ihlal edilmekte, mahpuslar çeşitli disiplin suçları ile tecrit ve izolasyona tabi tutulmaktadır. 300'ü ağır olmak üzere 756 hasta mahpusun cezaevlerinde adeta kaderine terk edilmiş durumda" diye konuştu.

'71 çocuk cinsel istismara maruz bırakıldı'

Kadına yönelik şiddet, baskı ve saldırıların da artış gösterdiğini ifade eden Raci, "2016 yılının ilk 9 ayında, 34 kadın katledilirken, 8 kadın da intihar etti. Yine en fazla hak ihlaline maruz kalan kesim arasında yer alan çocuklar, aile içi şiddet sonucu ve toplumsal alanda katlediliyor, cinsel istismara maruz kalmaya devam ediyor. Bölgemizde ilk 9 ayda, 9 çocuk katledildi, 9 çocuk intihara sürüklendi. 71 çocuk ise, cinsel istismara maruz kaldı" dedi.

Ağır insan hakları ihlallerine yol açan OHAL'in bir an önce kaldırılması talebinde bulunduklarının altını çizen Raci, "Çatışmalı ortamın bir an önce son bulmasını, kalıcı bir çatışmasızlık halinin ve çözüm sürecinin yeniden taraflarca müzakere edilmesi umuyoruz" şeklinde konuştu.

Ardından İHD Bölge sorumlusu Abdusselam İnceören ise 2016 yılı ilk 9 ay insan hakları ihlalleri bilançosunu açıkladı. Bilanço verileri şu şekilde:

Keyfi Öldürme, Silah Kullanma Yetkisinin İhlali ve Dur İhtarına Uymadığı Gerekçesiyle Öldürülen ve Yaralananlar:

Polis ve Jandarma Tarafından Öldürülen ve Yaralananlar 298 ölü 128 yaralı,
Köy Korucuları Tarafından Öldürülen 1 ölü,
Cezaevlerinde ölen ve yaralananlar 5 ölü 1 yaralı,
Faili meçhul saldırılar 4 ölü 12 yaralı
Resmi hata ve ihmal sonucu ölen ve yaralananlar 11 ölü 7 yaralı.
Polis ve asker intiharları / intihar teşebbüsleri 1 ölü, şüpheli polis ve asker ölümleri 6 ölü.
Saldırıya uğrayanlar: gazeteci 6, öğrenci 10, doktor 1.

Silahlı çatışmalarda:

Güvenlik görevlisi 406 ölü 1032 yaralı, silahlı militan 605 ölü 13 yaralı, siviller 29 ölü 32 yaralı, toplam 1040 ölü 1077 yaralı.
Örgüt eylemleri sonucu ölen - yaralanan siviller: 102 ölü 635 yaralı
Sınır hatlarında yaşanan ölüm ve yaralanmalar: 36 ölü 39 yaralı
Mayın ve sahipsiz bomba patlaması sonucu ölüm ve yaralanmalar: 9 ölü, 28 yaralı.
Kuşkulu ölümler: 23.
İntihar: 8 ölü 1 yaralı.

Çatışmalı ortam nedeniyle yaşanan ihlaller:

Orman ve arazi yakma 8 ölü, özel güvenlik bölgesi ilanı ve arazi yasağı 28 ölü, sokağa çıkma yasağı 54 ölü.
Askeri operasyonlar sonucu oluşan ihlaller: 4 ölü.
Verilmeyen militan cenazeleri: 4.
Militanların cenazelerine yönelik uygulamalar: 2.
Ölünün hatıratına saygısızlık: 2.
Militanların ailelerinden tazminat talebi : 5.

Kadınların yaşam haklarına yönelik ihlaller:

Kadın intiharları intihar 8, teşebbüs 2, aile içi şiddete uğrayan kadınlar 18 ölü, 7 yaralı 1 cinsel istismar.
Toplumsal alanda şiddete uğrayan kadınlar: 10 ölü 2 yaralı 2 cinsel istismar.
Çocukların yaşam haklarına yönelik ihlaller: çocuk intiharları 9 ölü.

Aile içi şiddete uğrayan çocuklar:

7 ölü, 2 yaralı, 4 cinsel istismar, toplumsal alanda şiddete uğrayan çocuklar 1 ölü, 67 cinsel istismar.

Gözaltında işkence ve kötü muamele 191
Köy korucuları tarafından yapılan işkence ve kötü muamele 1
Gözaltı yerleri dışında işkence ve kötü muamele 124
Cezaevlerinde işkence 155
Kaçırma ve ajanlık tehdidi 8
Tehdit edilenler 27
Gösterilerde devlet güçlerinin müdahalesi sonucu dövülen ve yaralananlar 46
Okulda şiddet: 1

Kişi özgürlüğü ve güvenliğine yönelik ihlaller:

Gözaltına alınanlar; yetişkin 5078, çocuk 135, toplam 5213
Tutuklananlar; yetişkin 1294, çocuk 40, toplam 1334
Ev baskınları 2591
Örgüt militanları tarafından alıkonulanlar: 17

Düşünce ve ifade özgürlüğüne yönelik ihlaller:

Yasaklanan etkinlikler 3,
Toplatılan ve yasaklanan yayınlar 94
Baskına uğrayan gazete ve yayın organları 4
Engellenen internet siteleri 32
Kapatılan TV-radyolar 23
Düşüncelerini ifade edenlere karşı açılan soruşturmalar:
Soruşturma sayısı 27, kişi sayısı 565.

Düşüncelerini ifade edenlere karşı açılan davalar:

Dava sayısı 10, kişi sayısı 48,
Düşüncelerini ifade edenlere verilen cezalar:
Dosya sayısı 37, kişi sayısı 103.

Örgütlenme özgürlüğüne yönelik ihlaller:

Baskına veya saldırıya uğrayan siyasi parti 35, dernek 8, eğitim ve kültür kurumu 4, diğer 17.
Kapatılan / kapatılmak istenen dernek 17, eğitim ve kültür kurumu 2.

Toplantı ve gösteri özgürlüğüne yönelik ihlaller:

Güvenlik güçleri tarafından müdahale edilen toplantı ve gösteriler 72, ertelenen, yasaklanan toplantı ve gösteriler 34,

Cezaevlerinde yaşanan ihlaller:

Sevk uygulamaları 788, sağlık hakkı ihlali 48, aile görüşü engellenenler 11, tecrit ve izolasyon 31, disiplin cezası verilenler 55, haberleşme hakkı ihlali 46, haklarında soruşturma açılanlar 6, cezaevlerinde diğer ihlaller 22,

Ekonomik ve sosyal haklara yönelik ihlaller:

İş kazalarında ölenler 6, iş kazalarında yaralananlar 6, işten çıkarılanlar 907, idari soruşturmalar 13055, görevlerinden alınan/açığa alınan kamu çalışanları 10448, verilen cezalar 77, sürgün edilenler 15, ücreti verilmeyenler 2.

Eğitim hakkına yönelik ihlaller:

Üniversitelerin disiplin kurulları tarafından soruşturma açılanlar 27, üniversitelerin disiplin kurulları tarafından ceza alanlar 105, uzaklaştırma cezası alan öğrenciler (yüksek öğrenim öncesi) 4, kınama cezası alan öğrenciler (yüksek öğrenim öncesi) 3,

Diğer hak ihlalleri;

Kayyım: Atama yapılan belediyesi sayısı 29, meclisi üyelikleri - atama yapılan belediyesi sayısı 6, meclisi üyeleri - ataması yapılan meclisi üyesi sayısı 12
Sağlık hakkı ihlali 90
Mülkiyet hakkı ihlali 131
Konut hakkı ihlali 5
Diğer başvurular 57
Toplam ihlal sayısı 40573

(sg/gc)