JINHA

AMED- İHD Diyarbakır Şubesi tarafından hazırlanan hak ihlalleri raporuna göre; Kürdistan'da son bir yıl içinde çatışmalarda bin 552 kişi yaşamını yitirdi, bin 630 kişi ise yaralandı. 9 kentin en az 35 ilçesinde ilan edilen 'sokağa çıkma yasakları' sırasında 75'i çocuk olmak üzere en az 320 sivil yurttaş yaşamını yitirdi ve 440 kişi yargısız infaz edildi.

İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, "Son bir yılda bölgedeki çatışmalı ortamlarda meydana insan hakları ihlalleri" başlıklı raporu açıkladı. Rapora ilişkin bilgi veren İHD Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, , OHAL uygulamalarıyla gerçekleşen hak sınırlandırma ve yasaklamaların yanı sıra, yargısız infazlar, işkence ve kötü muamele, haksız gözaltı ve tutuklamalar, örgütlenme ve gösteri hakkı, düşünce ve ifade hürriyeti ile basın özgürlüğüne yönelik sansür ve baskılar, gibi yaşam hakkına ve temel insan haklarına yönelik ihlallerinin yaşandığını söyledi.

Çatışmalarda 1552 kişi yaşamını yitirdi

Raci, "24 Temmuz 2015 tarihinden 24 Temmuz 2016 tarihine dek bölge kentlerinde, tespit edebildiğimiz verilere göre; asker, polis, korucu, örgüt militanı ve sivil olmak üzere 1552 kişi yaşamını yitirdi, 1683 kişi ise yaralandı" dedi.
Yargısız infazlara ilişkin bilgi veren Raci, "9 kentin en az 35 ilçesinde ilan edilen sokağa çıkma yasakları sırasında icra edilen askeri-polisiye operasyonlar sırasında tespit edebildiğimiz verilere göre; 75'i çocuk olmak üzere en az 320 sivil yurttaş yaşamını yitirdi. Sokağa çıkma yasakları dışında da dur ihtarına uymama, keyfi öldürme, silah kullanma yetkisinin ihlali ve ev baskınlarında yargısız infaz olayları gerçekleşmiştir. 24 Temmuz 2015 ile 24 Temmuz 2016 tarihleri arasında yargısız infaz olayları sonucu 440 kişi yaşamını yitirdi, 353 kişi ise yaralandı. Yargısız infaz olaylarına ilişkin ise, hızlı ve etkin soruşturmalar yapılmayarak veya sürüncemeye bırakılarak, cezasızlık politikalarına terk edildi" dedi.

Raci Bilici raporda yer alan şu verileri paylaştı:
"Silahlı çatışmalarda 422 güvenlik görevlisinin yaşamını yitirdiği, 1065 güvenlik görevlisinin ise yaralandığı görülecektir. 614 silahlı örgüt militanı yaşamının yitirirken, 17'si ise yaralandı. Çatışmaların ortasında kalan 42 sivil yurttaş yaşamını yitirirken, 75 sivil yurttaş ise yaralı olarak kurtuldu. Çatışmalar sırasında bazı örgüt militanlarının yargısız infaz sonucu yaşamını yitirdikleri yönünde iddialara ulaşılırken, yaşamını yitiren bazı örgüt militanlarının cenazelerinin ise, çıplak olarak teşhir edildiği, yine işkence ve kötü muamelede bulunulduğu tespit edilmiştir. Çoğu asker, polis ve memur olmak üzere 89 kişi, silahlı örgüt militanları tarafından alıkonuldu. Alıkonulanlardan bir kısmı, derneğimizin de içersinde yer aldığı heyetler aracılığıyla teslim alınarak, serbest bırakıldılar

Binlerce kişi göçertildi

Hukuki hiçbir dayanağı olmayan bu yasaklar süresi içerisinde, yasak ilan edilen yerlerde gerçekleştirilen operasyonel faaliyetlerle, yaşam ve temel insan hakları ihlal edildi. Başta yaşam hakkı ihlali olmak üzere, kişi ve konut dokunulmazlığı, barınma, beslenme, sağlığa ve eğitime erişim, iletişim, gösteri ve protesto hakkı, haksız ev baskınları-gözaltı ve tutuklamalar gibi birçok konuda insan hakları ihlalleri gerçekleştirildi. 75'i çocuk en az 320 sivil yurttaşın yaşamını yitirdiği yasaklar boyunca, yüz binlerce insan zorunlu göçe maruz bırakıldı. Operasyon faaliyetlerin bittiğinin, yerleşim alanlarındaki konut ve işyerleri iş makineleri ile yerle bir edildi.

'Özel güvenlik bölgeleri' ile hayvancılık bitirildi

Yine icra askeri operasyonlar nedeniyle, kentlere ve ilçelere bağlı kırsal bölgelerde bu güne dek 87 kez yüzlerce bölgeyi kapsayan özel güvenlik bölgeleri ilan edildi. Bu bölgeler sivil yurttaşların geçişine yasaklanırken, bu uygulama, tek geçim kaynağı hayvancılık ve tarım olan kırsal bölge insanlarını mağdur etmiştir.

7 bin 884 kişi gözaltına alındı, 1959 kişi tutuklandı

Bölge kentlerinde; 286 kişi gözaltında, 161 kişi gözaltı yerleri dışında, 4 kişi köy korucuları tarafından, 103 tutuklu ve hükümlü mahpus cezaevlerinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. 6 kişiye güvenlik güçleri tarafından ajanlık baskısı yapılırken, 31 kişi can güvenliği ile tehdit edildi. 275' çocuk 7884 kişi gözaltına alınmış, 81'i çocuk 1959 kişi ise tutuklanmıştır. 4223 ev ve işyeri de, çoğunluğu gece yarısı olmak üzere güvenlik güçleri tarafından basılmıştır" dedi.

Basına yönelik hak ihlalleri

Basına yönelik gözaltı ve tutuklama, soruşturma ve dava açma, işten çıkarma, haber sitelerine erişimi engelleme, işkence ve kötü muamele, haber takibini zorlaştırma gibi uygulamalarıyla basın özgürlüğü üzerinde korkunç bir sansürün ve baskının oluştuğunu ifade etmek istiyoruz. Barış çağrısında bulunan kesimlere de yönelerek, 43 farklı soruşturma dosyası açılmış, toplamda 702 kişi hakkında soruşturma başlatılmıştır. Ayrıca, 13067 kamu emekçisi hakkında idari soruşturmalar açılmıştır. 15 farklı dava dosyası açılmış, toplamda 59 kişi yargılanmıştır. Yargılanma aşaması devam eden 60 farklı dava dosyası karara bağlanmış, 168 kişi hakkında çeşitli hapis cezaları verilmiştir.

Örgütlenme hakkı yasaklandı

20 siyasi parti, 14 dernek, 7 Eğitim ve Kültür Kurumu, 19 Belediye hizmet binası ve eklentileri güvenlik güçleri tarafından baskına maruz kalmış ve ırkçı gruplar tarafından saldırıya uğramıştır. 17 dernek ve 2 Eğitim ve Kültür Kurumu ise kapatılmıştır."

Onurlu bir yaşam herkesin hakkı

Raci son olarak, ülkede yaşayan halkların barışı, kardeşliği, eşitliği ve özgürlükleri her zamankinden daha fazla hak ettiğinin altını çizerek, "Bu çatışmalı ortamın bir an önce son bulmasını, kalıcı bir çatışmasızlık halinin ve çözüm sürecinin yeniden taraflarca müzakere edilmesi umuyoruz. 1 Eylül Dünya Barış Günü'nü kutluyor, halklara ve ülkemize barış getirmesini temenni ediyoruz. İnsan hakları ihlallerinin son bulduğu, toplumsal barış, adalet ve özgürlüklerle dolu onurlu bir yaşam temenni ediyoruz" dedi.

(sg/fk)