Nişmiye Güler/JINHA

WAN - Vanlı kadınlar yok olmaya yüz tutmuş soba kültürünü evlerinde yaşatıp gelecek nesillere aktarmaya çalışıyor. Soba etrafında sıcak sohbetler geliştirdiklerini söyleyen kadınlar, soba üstünde yapılan çay ve kestanenin tadını başka bir şeye değişmiyor.

Gelişen kapitalizm ile birlikte modernleşen yaşam standartları kültürel gelenekleri de beraberinde yok ediyor. Doğa ve kültürel zenginlik düşmanı olan kapitalizme karşı Kürdistan'da kadınlar değerlerini korumak için, çaba sarf ederek doğal toplumu yaşatmaya çalışıyor. Modernleşen yaşam ile birlikte yok olmaya yüz tutan soba kültürünü Vanlı kadınlar gelecek nesillere aktarıyor. İlk çıktığı yıllarda sadece odun ve çalı çırpı ile yakılan sobalar, kömürün ortaya çıkması ile birlikte daha çok kullanılmaya başlayıp her yöreye yayıldı. Doğal gaz ve kombilerin çıkışı ile birlikte soba eski cazibesini yitirmeye başladı. Vanlı kadınlar da gelişen imkânlara rağmen sıcak sohbetlerin yaşandığı soba kültürlerini yaşatıp gelecek nesillere aktarmaya kararlı.

"Kendimi bildim bileli kışları evimizin bir köşesinde hep bir soba vardı" diyen Vanlı kadınlardan Nahile Duman (45), sobanın kendileri için olan faydalarını anlattı.

'Soba ile kaçak çay bir başka'

Sobayı yaktıktan sonra üstünde her türlü yemeği yapabildiklerini kaydeden Nahile, soba üstünde ısıtılan su ile yapılan çayın ayrı bir tadının olduğunu ifade etti. Köyde yaşadıkları zaman teneke sobasında tezek ve odun yaktıklarını belirten Nahile, kömürün yaygınlaşması ile birlikte kömür sobası kullanmaya başladıklarını söyledi. Nahile, sobanın kendilerine her türlü faydası olduğunu ve sobayı doğalgaza değişmeyeceğini vurgulayarak, "Akşamları sobanın etrafında ailece toplanıp koyu sohbetlere koyuluyor, keyifli vakitler geçiriyoruz. Sobamızın üstünde çayımızı demleyip içiyoruz. Soba tek odada olduğu için ailecek bir arada vakit geçirme fırsatı bulabiliyoruz. Zahmetli olsa da soba ile uğraşmayı seviyorum" ifadelerinde bulundu.

'Sobanın olduğu evlerde sıcak sohbetler var'

Sobanın çok yönlü özellikleri ile ev işlerinde kadınlara pratik ve ekonomik avantajlar sağladığını söyleyen bir diğer Vanlı kadın Nuriye Kanat (42) da, sabahın erken saatlerinden itibaren sobalarını yakmaya başladıklarını kaydetti. Gün boyu evlerinin ısındığını belirten Nuriye, gelişen teknoloji ile birlikte bireyler arasındaki iletişimin bozukluğundan yakınarak, sobanın olduğu evlerde sıcak sohbetlerin gerçekleştiğinin altını çizdi. Soba etrafında çocuklarını toplayıp yöreye özgü hikâyeleri anlattığını ifade eden Nuriye, "Sobayı yakmamız ile birlikte aile bireyleri bir araya toplanıyor. Kestanelerimizi sobamızın üstünde yapınca ayrı bir lezzet alıyoruz. Sobanın etrafında gerçekleştirdiğimiz sohbetleri hiç bir şeye değişmem" şeklinde konuştu.

Sobanın kültürlerinde var olduğunu vurgulayan Hatice Kanat(55) ta, Kış mevsimi ile birlikte yemeklerini sobanın üstünde pişirdiğini, tüpe ihtiyaç duymadığını kaydetti. Hatice, sobanın doğalgaz ve kalorifere nazaran daha sağlıklı olduğunu söyleyerek, yaşatmaya çalıştıkları soba kültürünü her kese tavsiye etti.

(va/dc/fk)