JINHA

HABER MERKEZİ - Anadolu topraklarında yaşayan ilk sosyalist feminist kadın olarak bilinen Ermeni kadın yazar Zabel Yesayen'in kendi çocukluk ve gençlik dönemini anlattığı 'Silahtarın Bahçesi' isimli kitabı Boğaziçi Üniversitesi Kadın Araştırmaları Kulübü tarafından sahneleniyor.

Anadolu topraklarında önemli bir yer tutan Ermeni sosyalist-feminist yazar Zabel Yesayen'in çocukluk ve gençlik dönemini kaleme aldığı 'Silahtarın Bahçesi' isimli kitabı Boğaziçi Üniversitesi Kadın Araştırmaları Kulübü (BÜKAK) tarafından sahneye taşındı. Zabel tutuklanmasından kaynaklı bütün hayatını bu kitapta yazamamıştı. Zabel itabında doğduğu Üsküdar'ı, arkadaşlarını, komşularını anlatıyor. Annesini erken yaşta kaybeden Zabel'i büyüten kadınların yaşamları ve etkilenmelerini konu alan oyun projesinde BÜKAK'a üye olan, öğrenci ve mezun tiyatrocu ve müzisyen kadınlar yer alıyor. Oyun salt Silahtarın Bahçesi'yle sınırlı değil. Proje kapsamında Zabel'in birçok kitabı okundu. Bu kitapların Ermeni katliamı halkın ve kadınların durumu konularından da esinlenilmiş. Uzun süredir hazırlıkları yapılan 'Zabel' oyunu, bu akşam Kültürel Çoğulcu Günler kapsamında İstanbul'da, 2 Haziran'da ise Yerevan'da sahne alacak.

Zabel Yesayen kimdir?

İlk Ermeni sosyalist feminist kadın olarak bilinan Zabel Yesayan 1878'de Üsküdar'da dünyaya gözlerini açtı. Üsküdar Surp Haç Tıbrevank'de İlkokulu bitiren Zabel Paris'te bulunan Sorbonne Üniversitesi'nde edebiyat ve felsefe bölümünden mevzun oldu. 1895'te Gece Şarkısı ve Tsagik (Çiçek) isimli ilk şiirleri yayınlanan Zabel kimi dergiler için pek çok makale ve yazı kaleme aldı. Zabel 1908'de İstanbul'a geri döndü. 1909'dan 1911'e kadar Ermenilerine uygulanan Adana katliamına ilişkin bir dizi makale de yazdı. Ermeni katliamında sürgün listesinde yer alan tek kadın olan Zabel Bulgaristan'a kaçtı ve oradan Ortadoğu'da bulunan mülteci ve yetimlere yardım çalışmasında bulundu. 1921'de Türkiye'ye gelen Zabel kısa süreliğine kaldıktan sonra tekrar ayrılı. 1926'te Sovyet Ermenistan'ı ziyaret eden Zabel oradaki izlenimlerini de yazdı. 1933'te ise oraya yerleşti, 1943 yılında Rusya'da 'Büyük Temizlik' operasyonunda milliyetçilikle suçlandı ve Sibirya'ya sürüldü. Zabel burada hala nedeni bilinmeyen şekilde yaşamını yitirdi.

Zabel makalelerinde, romanlarında ve yazılarında toplumsal cinsiyet eşitsizliği, toplumsal sınıflar arasındaki ekonomik, ideolojik savaşımı da konu aldı. Ermenilerin maruz kaldığı katliamlar, savaş ortamında insan halleri, kadınların yaşadıklarını konu alan Zabel 'Bekleme Odaı' isimli ilk romanını 1903'te kaleme aldı. Zabel'in diğer eserleri şöyle; "İtaatkârlar ve Asiler, Sahte Dahiler, Yıkıntılar Arasında, Yeter, Bir Halkın Son, Nefesi, Son Kadeh, Silahdar'ın Bahçeleri, Geri Çekilen Güçler, Kurtarılmış Prometheus, Ateşten Gömlek, Silihdar Bahçeleri, Khaçig Amca, Ruhum Sürgünde."

(şg/fk)