JINHA

RİZE - Artvin Cerattepe’de Cengiz-Özaltın ortaklığında maden aramasına ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan verilen ÇED olumlu raporuna karşı açılan iptal davasının karar duruşması bugün Rize İdare Mahkemesi’nde başladı. 750 davacı ve 60 avukat ile Türkiye’nin en büyük çevre davası olma özelliğini taşıyan davada, TMMOB’dan bilirkişi heyetinde yer alan çevre mühendisleri yargının etki altında bırakıldığına dikkat çekti. Avukatlar ÇED raporunun hukuka aykırı olduğunu ve kararı siyasi iktidarın önceden bildiğini söylerken, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı avukatları ise ÇED olumlu raporunun hukuka uygun olduğunu iddia etti.

Artvin Cerattepe’de Cengiz-Özaltın ortaklığında maden aramasına ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan verilen Çevre Etki ve Değerlendirme (ÇED) olumlu raporuna karşı açılan iptal davasının karar duruşması bugün Rize İdare Mahkemesi’nde başladı. Türkiye’nin en büyük çevre davası olma özelliğini taşıyan davaya ilişkin karar çıkması beklenen duruşmaya, müşteki avukatlar ile davaya müdahil olan kurumlar alındı. İlk başta girişlerine izin verilmeyen gazetecilerden bazıları daha sonra duruşma salonuna alınırken, izleyiciler de salonu doldurdu.

Avukatlar: Neden korkuluyor?

Duruşmada söz alan Türkiye Barolar Birliği Çevre ve Kent Hukuk Komisyonu üyesi Avukat Bedrettin Kalın, müdahillerin tamamının davaya gelemediğini, bu nedenle de davanın ertelenmesi gerektiğini belirtti. Bedrettin, davanın ırkçı gruplar tarafından hedef gösterildiğini hatırlatarak, valilik tarafından getirilen yasaklara dikkat çekti. Avukatlar savunmalarında, “Biz davaya geldik, savaşa değil. Neden korkuluyor?” derken, mahkeme duruşmasının ertelenmesi talebini reddetti.

‘Durdurma kararı verilmemesi hukuki değil’

Avukatlar mahkeme heyetine harita üzerinden detaylı anlatım yaparken, savunmasına devam eden avukat Bedrettin ise, 2015 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi’nden (KTÜ) görevlendirilmiş 3 bilim insanın Cerattepe’de maden çıkarmanın kamu yararına olmadığını raporlaştırdığını hatırlattı. ÇED olumlu raporunun eksikliklerini okuyan Bedrettin, “Önceki davamızdan Danıştay kararı varken, bu davada hala yürütmeyi durdurma kararı verilmemesi hukukun neresindedir?” dedi.

250 bin insanın yaşam alanı yok olacak

“Cerattepe dışında 325 maden ruhsatı var biz bunlarla mücadele etmesek yaşam alanı kalmaz” diyen Bedrettin, mücadelenin 26 yıllık geçmişini anlatmaya başladı. Şirket ÇED olumlu raporunu aldıktan sonra yürütmenin durdurulması için Artvin halkının 9 ay boyunca mücadele ettiğini ve 254 gün boyunca Cerattepe’de nöbet tuttuğunu hatırlatan Bedrettin, 14 Şubat günü 9 ilden gelen kolluk kuvvetlerinden kendilerine yönelik bir saldırı olduğunu ve ancak bu saldırının ardından Cumhurbaşkanıyla görüşebildiklerini ve böylece yürütmeyi durdurma kararı verildiğini aktardı.

Artvin’deki ekolojik yıkımın haritasını sunan avukatlar, Artvin’de maden çıkarılması istenen yerde 250 bin insanın yaşadığını ve insanların yaşam alanının kalmayacağını vurguladı. Avukatlar, Cerattepe Nöbeti sırasında halka yapılan polis saldırısının fotoğraflarını da mahkeme heyetine gösterdi.

Trabzon Valisi’nin tehdidi yargıyı etkiliyor mu?

TMMOB’dan avukat Mehmet Horuş ise, ÇED raporlarının kopyala yapıştır yöntemiyle hazırlandığını ve bu raporlara güvenilemeyeceğini belirterek, “Cengiz’e hiç güvenilemez” dedi.

Bilirkişi heyetinden gözlemlerini aktaran TMMOB’dan çevre mühendisi Cemalettin Küçük de, bilirkişi heyetlerinin yeterli olmadığını, burada yaşayan halk için bir antropolog ve bir sosyologun da bilirkişi heyetinde yer alması gerektiğini belirtti. Yöneticiler ve şirket yetkilileri tarafından yargının etki altında bırakılmaya çalışıldığını vurgulayan Cemalettin, “Trabzon Valisi ‘Türkiye’de bakır üretimini artırmanın önündeki tüm engellerin kafasını koparacağız bu kadar açık ve net” demişti. Şimdi siz burada yürütmeyi durdurma kararı verirseniz sizin de mi kelleniz kopartılacak. Bu direkt olarak yargıyı etkileme yönündedir” diye konuştu.

Duruşmaya ara verildi

Mahkeme heyeti, duruşmaya 15 dakika ara verdi. Duruşma arasında davayı JINHA’ya değerlendiren İstanbul Barosu’ndan avukat Alev Seher Tuna, “Biz raporun reddi yönünde talepte bulunuyoruz, idare de kabulü yönünde talepte bulunacaktır. Mahkeme herkese son derece söz veriyor, ama bizim için sonuç önemli. Pek olumlu bir karar çıkmayacak gibi duruyor” dedi.

Doğa katliamına tanıklık edildiğini belirten CHP Ordu Milletvekili Seyit Toğrul ise, “Maalesef bir komedya oynanıyor. Daha önce karar verilmiş bir davanın üçüncü duruşması. Burada açık açık bir doğa katliamı olduğu belli. Bu kadar katliama tanıklık etmenin anlamı yok, yarın torunları hesap soracak. Altın madeni aratmak Artvin’i yok saymak demek, Artvin’i kapatmak demek. Adaletin burada yöre insanını düşünerek karar vermesi gerekiyor” diye konuştu.

‘Rapor bilim ahlakı açısından kabul edilir değil’

Duruşma ararının ardından tekrar başladı. Avukat Bedrettin, “Buradan çıkacak kararı biliyorlar. O yüzden bu kadar polis yığıldı. Artvinlilerin bu karara tepkisini önlemek için polis yığıldı sonra da Cerattepe'ye iş makineleriyle çıkılacak” dedi. Marmara Üniversitesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu ise, mahkemeye 12 sayfalık hukuki görüşünü sunarak, “Önünüze gelen bilirkişi raporu hem bilim hem de bilim ahlakı bakımından kabul edilebilir değildir” diye tepki gösterdi.

Bakanlık avukatları: Rapor hukuka uygun

CHP Milletvekili Uğur Bayraktutan da, mahkemenin tarafsız olmadığı, kararı siyasi iktidarın önceden bildiğini söyleyerek, bu ithamlara açıklık getirmesini istedi. Ancak mahkemede başkanı "Bu konuda delilleriniz varsa usuller bellidir, başvurun" diye karşılık verdi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı avukatları ÇED olumlu raporunun hukuka uygun olduğunu iddia etti.

Reddi hakim talebi

Daha sonra şirketin avukatları söz aldı. Avukatlar, “ÇED raporumuzdaki bütün görüşler olumludur” dedi. Bunun üzerine Yeşil Artvin Derneği’nden avukat Bedrettin Kalın söz aldı. Bedrettin, “Artvin’de olağanüstü polis yığılması var. Buradan çıkacak kararı biliyorlar ve tepkiyi bastırmak için polis yığılıyor. Bundan önceki Cerattepe olumlu kararını veren bütün hakimler görevden alındı. Bunun nedenini biliyoruz. Mahkemenin tarafsızlık durumunu kaybettiğini düşünüyoruz ve heyetinizi red ediyoruz” dedi.

Yeşil Artvin Derneği’nin avukatları, mahkeme heyetinin olağanüstü koşullar nedeniyle tarafsız olmadığını belirterek, reddi hakim talebinde bulunmalarının ardından duruşma salonunu terk etti. Duruşma salonunu terk eden avukatlar, Rize Adliyesi önünde mahkeme heyetinin tavrını düzenledikleri basın açıklaması ile protesto etti. İlk olarak Yeşil Artvin Derneği avukatlarından Bedrettin Kalın açıklama yaptı.

‘Adalet aramanın anlamı kalmamıştır’

Mahkemeye ve adalete erişim hakkının ihlal edildiğinin altını çizen Bedrettin, “Esasen adaletin gerçekleşmesi bu usul kurallarına bağlıdır. Adalete erişim hakkı sağlanmadan adalet aramanın anlamı kalmamıştır. Müvekkillerimizin olmadığı bir yargılama olmadan adalet olmayacağını düşündük. Bu nedenle reddi hakim yaptık. Durum bundan ibarettir. Kamu iradelerinin Artvin’den gelen arkadaşlarımızın geri dönüye dönüşlerinde sorun çıkarmamasını istiyoruz” diye konuştu.

Zeynep Altıok: Carettepe ‘bitti’ demeden bitmez

Bedrettin’in ardından konuşan CHP Milletvekili Zeynep Altınok da, doğa hakkı ile Artvin için Rize’de olduklarını belirterek, “Artvin halkı ve Cerattepe ‘bitti’ demeden bu dava bitmeyecek” dedi.

Mahkeme heyetinin kararı bekleniyor

Gruplar, Artvin’e doğru geri dönmeye başladı. Duruşma sona ererken, mahkeme heyetinin duruşma gününe önümüzdeki günlerde karar vermesi bekleniyor.

Yaşam savunucuları adliyedeydi

Davayı takip etmek üzere CHP İzmir Milletvekili Zeynep Altıok ile CHP’li diğer vekiller, Bağımsız Milletvekili Aylin Nazlı Aka, ÖDP Başkanlar Kurulu üyesi Alper Taş, CHP eski milletvekili Melda Onur ile çok sayıda siyasetçi, demokratik sivil toplum örgütleri, ekoloji dernekleri ve yüzlerce yaşam savunucusu adliye bahçesinde toplandı.

Davaya müdahil olan kurumlar

36 kurum davaya müdahillik talebi iletti. Kurumlardan bazıları şöyle: “Türkiye Barolar Birliği, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, TMMOB Çevre Mühendisleri Odası, TMMOB Şehir Plancıları Odası, TMMOB Mimarlar Odası, TMMOB Orman Mühendisleri Odası, TMMOB Metalürji ve Malzeme Mühendisleri Odası, TEMA Vakfı, Kırsal Çevre ve Ormancılık Araştırma Derneği, CHP Artvin Milletvekili Uğur Bayraktutan, Yeşil Artvin Derneği, Artvin Barosu Başkanlığı, Artvin Kültür Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, Artvinliler Hizmet Vakfı, Artvin 78’liler Dayanışma ve Araştırma Derneği, CHP Artvin İl Başkanlığı, ÖDP Artvin İl Başkanlığı, Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası Artvin Şubesi, KESK Tarım Orman ve Hayvancılık Sendikası ve Halkevleri Artvin Şubesi.”

(ek/sy)