JINHA

İSTANBUL - Yargı tarafından cenazelere yapılan işkence ve kötü muamelenin ihlal olarak görülmediğine dikkat çeken Avukat Benan Molu, sokağa çıkma yasakları ile birlikte sıkça tartışılan 'gömülme hakkı' konusu ile ilgili bilgi verdi.

Cizre'de katledilen ve cenazesi buzdolabında saklanan Cemile Cağırga'dan, Silopi'de zırhlı araçlardan açılan ateş nedeniyle ölen 57 yaşındaki Taybet İnan'ın cenazesinin yedi gün boyunca sokakta kalmasına, yine Cizre'de farklı tarihlerde yaşamlarını yitiren İbrahim Akhan, Güler Yamalak ve Zeynep Yılmaz'ın cenazelerinin polisler tarafından defnedilmesinden, morglarda üst üste bekletilen cenazelere kadar sokağa çıkma yasakları ile birlikte 'gömülme hakkı' meselesi de tartışma yaratan konulardan birisi oldu. Bu hakkın kanunla ve yazılı olarak belirtilmeyecek kadar tartışmasız bir hak olduğunu söyleyen Avukat Benan Molu ile 'gömülme hakkı' meselesi üzerine konuştuk.

'Anayasada açık bir hüküm yok'

Anayasada kişilere ölümlerinden sonra uygun bir defin imkanı sağlanması gerektiğine ilişkin açık bir hüküm bulunmadığının bilgisini veren Benan, "Fakat Anayasa'nın başlangıç bölümünde insan onurundan, 17. maddesinde işkence ve eziyet yasağından ve 20. maddesinde özel hayatın korunmasından bahsedilmektedir. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nde açıkça gömülme ve kişinin yakınlarını gömebilme hakkı düzenlenmemiştir. Ancak konu AİHS'in özel hayata ve aile hayatına saygı hakkını koruyan 8. maddesi altında incelemektedir" dedi.

'Temel neden sokağa çıkma yasakları'

Katledilen Taybet İnan örneğini veren Benan, "Cenazenin 7 gün sokakta kalması ve ailesinin yönetmelik değişimi sebebiyle cenaze törenine katılmaması ile ilgili olarak yaptığımız tedbir talebini mahkeme ret etti. Olayın öncelikli olarak incelenmesine karar verdi. Sevindirici bulduğumuz kısmı bu. Çünkü normal şartlarda başvuru yapsaydık bütün iç hukuk yolunu tüketmemiz gerekecekti ve mahkemenin ağır iş gücü sebebiyle en az 5-6 sene bu aşamaların kararların tamamlanmasını bekleyecektik. Başvurunun öncelikli olarak incelenmesi demek çok daha kısa sürede sonuçlanması demektir" diye konuştu.

'Valiler hukuka aykırı davranıyor'

Sokağa çıkma yasakları ile birlikte birçok farklı insan hakları ihlalinin yaşandığını ve hukuki olarak başvuru yapılacak çok fazla konunun olduğunu dile getiren Benan sözlerine şöyle devam etti: "Sokağa çıkma yasakları ile ilgili öğrencilerin sınavlarına girememeleri, eğitim haklarından mahrum bırakılmaları, insanların göçe zorlanması, yaşanan infaz ve ölümler dışında; Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne bildirilmiş bir sıkıyönetim ya da olağanüstü hal ilanı olmadığından, yaşam hakkı, işkence yasağı, özgürlük ve güvenlik hakkı, özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı, seyahat özgürlüğü, mahkemeye erişim hakkı ve eğitim hakkı gibi hakların sürekli olarak ihlaline yol açan bu yetkinin valiler tarafından kullanılması hukuka aykırıdır."

'Öncelikli inceleme önemli'

Hukukçulara büyük görev ve sorumlulukların düştüğünü ifade eden Benan, cenazelerin gömülmesi için beyaz bayrağı ile sokağa çıkan insanların dahi vurulduğunu dile getirerek, "Sokağa çıkan herkesin vurulduğu bir ortamda en azından yaşamını yitirenlerin gömülmelerine ilişkin bir tedbir kararı verilebilir diye AHİM'e başvuru yaptık ve ret edildi. Bizim için biraz kötü oldu ama öncelikli incelemeye alınmış olmasını da olumlu buluyoruz" şeklinde konuştu.

'Tartışmasız bir hak'

Herkesin, ailesinin geleneklerine ve örf adetlerine uygun olarak, onurlu bir şekilde gömülme, akrabası olan veya kendisine çok yakın olan bir kişiyi defnetme, ahlaki görevlerini yerine getirme fırsatına sahip olma ve insan niteliğini gösterme, son yolculuğuna uğurlama, kederlenme, matem tutma ve ölüyü anma hakkı ile toplum ve devlet tarafından nasıl görülürse görülsün, bütün medeniyetlerde kutsal bir değeri ve hatıra sembolü olan bir mezara sahip olma hakkı olduğunu söyleyen Benan, son olarak bu hakkın kanunla ve yazılı olarak belirtilmeyecek kadar tartışmasız olduğunu ifade etti.

(öç/sg/ck/mg)