Duygu Erol/ JINHA

ANKARA - Türkiye'de yaklaşık olarak 150 bin ev işçisi kadın bulunuyor. Güvencesizlik, uzun çalışma saatleri ve düşük ücretlerle mücadele etmek zorunda kalan ev işçisi kadınların şartlarının iyileştirilmesi için, dünyada 22 ülkenin imzacı olduğu ILO 189 'Ev İşçilerine İnsana Yakışır İş Sözleşmesi'nin imzalanması gerekiyor.

Neredeyse tamamını kadınların oluşturduğu ev işçilerinin büyük çoğunluğu kayıt dışı ve güvencesiz şartlar altında çalışıyor. Türkiye'de iç göç nedeniyle kırsal alanlardan kentlere göç eden kadınların işsizlik, yoksulluk ve eğitimsizlik gibi sorunlardan kaynaklı başvurduğu ev hizmetlerinde uzun mesai saatleriyle düşük ücretle güvencesiz bir şekilde çalıştırılıyor. Bu emek sömürüsü son günlerde "Toz Bezi" filmiyle görünür olmaya başlamıştı. HDP Milletvekilleri Çağlar Demirel ve Filiz Kerestecioğlu da soru önergeleri ile konuyu meclis gündemine taşımıştı.

İşsiz kalma korkusu, mücadelenin önünde engel

Ev işçisi kadınların sorunlarının çözümü ise dünyada 22 ülkenin imzacı olduğu ILO 189 "Ev İşçilerine İnsana Yakışır İş Sözleşmesi'nin içerdiği yasalar ve kurallardan geçiyor. Türkiye'de ev işçisi kadınların bir araya gelmesi ilk olarak 1998 yılında başladı. 2013 yılında İmece Ev İşçileri Sendikası'nı kurarak tüm taleplerini ve mücadelelerini bu sendika üzerinden devam ettirdiler. Ancak Türkiye'de ev işçisi olarak çalışan kadınların oranı bir milyonun üzerinde iken sendikaya üye olan kadınların sayısı çok düşük durumda. Tanıdıkları aracılığı ile iş bulan kadınlar işlerini kaybetme korkusu ile sendikalı olmaya ya da işverenlerinden yasal haklarını istemeye çekiniyorlar.

'51'i katledildi, 400'den fazlası cinsel saldırıya uğradı'

Türkiye'de ev işçisi kadınların çalışma koşulları ve yaşadıkları sorunlara ilişkin çok kapsamlı araştırmalar yapılmamasından kaynaklı çok fazla veriye ulaşılamazken, 2011 yılında TÜİK/EUROSTAT verilerine göre Türkiye'de yaklaşık olarak 150 bin ev işçisi kadın bulunuyor. Yeterli bir araştırmanın yapılmaması bu sayının daha da yukarısında ev işçisi kadının olabileceğini akla getiriyor. Yine Ev İşçileri Dayanışma Sendikası'nın (Evid-Sen) 2012 yılında yaptığı bir araştırmaya göre 51 ev işçisi kadın iş cinayetlerince katledilirken, 400'den fazla ev işçisi kadın cinsel saldırıya maruz bırakıldı, 3 bin ev işçisi kadın da iş kazasına uğradı.

'20-25 yıllık çalışanlar eşlerine bağlı yaşıyor'

Son zamanda özellikle Ahu Öztürk'ün yönetmenliğini yaptığı" Toz Bezi" filmi ve Dünya Ev İşçileri Günü'nde HDP Milletvekilleri Çağlar Demirel ve Filiz Kerestecioğlu'nun meclise verdiği soru önergeleri ile yeniden gündeme gelen ev işçisi kadınların taleplerini ise İMECE ev İşçileri Sendikası Genel Başkan'ı Ayten Kargın JINHA'ya anlattı.

Torba yasa ile beraber ev işçilerinin yasal haklarının alınmasının önünde engeller oluştuğunu belirten Ayten, 'kiralık işçi büroları'nın da kapatılması gerektiğini belirtti. Diğer iş kollarından farklı talepleri olmadıklarını belirten Ayten, "Kiralık işçi tanımını ve kiralık işçi bürolarını istemiyoruz. Bizlere de diğer iş kolları gibi bir iş tanımı yapılmasını talep ediyoruz. Sigorta düzenlemesinin yeniden yapılmasını istiyoruz. Şu an ki mevcut sistem ile emekli olamıyoruz. Sadece iş kazalarında sağlık hizmetinden de faydalanabiliyoruz. Emekli olamıyoruz, zaten denetleme olmadığı için sadece sigorta giriş-çıkışlarımız yapılıyor" diye konuştu. Ayten, 20-25 yıllık ev işçisi kadınların şu anda hiçbir sigorta primlerinin olmadığını vurguladı.

'Ev İşçilerine İnsana Yakışır İş Sözleşmesi'

Türkiye'de büyük bir iş alanı olarak kullanılan ev işçiliği ve ev işçisi kadınların şartlarının iyileştirilmesi için ise, dünyada 22 ülkenin imzacı olduğu ILO 189 'Ev İşçilerine İnsana Yakışır İş Sözleşmesi'nin imzalanması gerekiyor. Sözleşmenin içerdiği bazı maddeler ise şöyle:

* "Her Üye, ev işçilerinin her türden istismar, taciz ve şiddete karşı etkin bir biçimde korunması için ilgili tedbirleri alacaktır.

* Her Üye, genel olarak diğer tüm işçiler gibi ev işçilerinin de adil istihdam koşulları ile insana yakışır çalışma koşullarından ve eğer işçiler evde meskûn ise, onların gizlilik haklarına riayet eden, insana yakışır yaşam koşullarından istifade etmesini sağlayacak tedbirleri alacaktır.

* Her Üye, ev işçiliğinin özel niteliklerini dikkate alarak, ulusal yasalar, düzenlemeler ya da toplu sözleşmeler ile uyumlu şekilde, normal çalışma saatleri, fazla mesailerin telafisi, günlük ve haftalık dinlenme süreleri ve ücretli yıllık izin hususlarında ev işçileri ile genelde tüm işçiler arasında eşitliğin sağlanması için gerekli tedbirleri alacaktır.

* Haftalık dinlenme süresi, aralıksız en az 24 saat olmalıdır.

* Ev işçilerinin zamanlarını kendi istekleri doğrultusunda geçiremedikleri ve hanehalkından gelen çağrılara cevap vermek durumunda kaldıkları süreler, ulusal yasalar, düzenlemeler ya da toplu sözleşmeler veya ulusal pratikle tutarlı diğer türden araçların belirlediği ölçüde, çalışma saatleri olarak değerlendirilmelidir.

* Her Üye, asgari ücret uygulaması kapsamında olan yerlerde, ev işçilerinin asgari ücret üzerinden güvence altına alınmaları için gerekli tedbirleri alacak ve ücretler cinsiyet ayrımı gözetilmeksizin belirlenecektir

* Her ev işçisi, güvenli ve sağlıklı koşullarda çalışma hakkına sahiptir. Her Üye, ev işçilerinin iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak amacıyla, ev işçiliğinin özgül niteliklerini dikkate alarak, ulusal yasalara, düzenlemelere ve pratiğe uygun gerekli tedbirleri alacaktır."

(sy)