Newroz Dijwar / JINHA
 
SİLEMANİ - Federal Kürdistan Bölgesi'nde yaşayan kadınlar erkek şiddeti ve yasalarıyla mücadele etmeye devam ediyor. Kadına yönelik şiddetin en çok yaşandığı bu yıl da kadınlar, hükümetin ve yargının sessiz kalmasını eleştiriyor. 
 
5 Nisan 1991'de BM Güvenlik Konseyi ve Müttefikleri tarafından Irak'ta Kürtler için Güvenlikli Bölge kurulmasını öngören 688 sayılı kararın ilan edilmesiyle Güney Kürdistanlılar 19 Mayıs 1992'de ilk parlamenterini seçip, Güney Kürdistan Bölgesel Hükümetini kurarak zamanla da kendi anayasasını oluşturdu. Peki bu süreç boyunca güneyli kadınlar siyasetin neresinde yer aldı? Cephede peşmergeyle omuz omuza savaşan kadınlar, her türlü zorluğa göğüs geren kadınlar, Güney'de kadının toplumsal ve siyasal alanda gelişmesini yeterli düzeyde sağlamadı. Kadın örgütlerinin parçalı duruşu güneyli kadınların özellikle de siyasi alanda söz hakkı almasını, iradeleşmesini başaramadı. Erkek aklıyla yürütülen siyasetin kurbanları ise hep kadınlar oldu. Yaşanan güvenlik, siyasi ve ekonomik krizlerden en çok kadınlar etkilendi. Güney Kürdistan'da ilk altı ayda 400 kadın katledilirken 4 bin 616 şiddet olayı yaşandı. 
 
Kadınlar erkek yasalarının değiştirilmesini istiyor
 
Güneyli kadınlar erkek yasalarına karşı mücadele etmeye devam ediyor. 34 kadın vekilin parlamentoda yer almasını ve dörtte bir kotasını yetersiz gören kadınlar, siyasette eşit temsiliyet istiyor. Kadınlar, siyasi partileri kadınların önünü açmamakla eleştirirken, iş olanakları ve kadın özgürlüğünü kısıtlayan yasalarında değiştirilmesini istiyor. Bir kadının pasaport alabilmesi için yanında bir erkeğin olmasını şart kılan yasa ve tek seyahat etme hakkının olmaması kadınlar tarafından tepkilere yol açıyor. Kadınlara ikinci cins muamelesi gösteren diğer bir yasa da herhangi bir davada iki kadının şahit kabul edilmesidir. Yasalar herhangi bir dava da kadının şahitliğini kabul etmeyip, iki kadın şahitli şartını koyuyor. Boşanma davalarında mirasın büyük kısmının erkeğe verildiği Güney Kürdistan'da kadınlar, yasanın erkek olduğunu belirtiyor. Federal Kürdistan Bölgesel parlamentosunda kadınlar için uygulanan dörtte bir kotasının kaldırılması için Cizre Kantonu'nun kadınlar için uygulandığı eşit temsiliyet kanunun çıkarılması için mücadele veriyor. 
 
Bazı yasalar var ama… 
 
Kadın örgütlerinin direnişi sayesinde Güney Kürdistan Parlamentosu'nda 2001 yılında çıkarılan bir yasayla kadın sünnetinin yapılması ve imam nikahı yasaklandı. 2011 çıkarılan bir yasayla da çok eşliliğin yasaklanması ve erkeklerin namus adı altında kadınları katledenlere cezai indirimin yapılmaması ve kadına karşı işlenen her türlü psikolojik ve fiziksel şiddetin işkence suçu görülüp yasallaşsa da, kadına karşı şiddetin boyutları her geçen gün artıyor. Yasalar olsa da erkek yargı, katilleri cezalandırmıyor. 
 
Erkekler kadınları katletmeye devam ediyor
 
Şiddetle mücadele eden kadın örgütlerinin kayıtlarına geçen ölüm vakaları ise binleri aşıyor. Geçen yıl Güney Kürdistan'ın Kaladize kasabasında Kostan Mahmud Caf adlı kadının hunharca katledilip, yola atılmasının üzerinden bir yıl geçmesine rağmen katil ya da katiler halen yargılanmış değil. Yine en son Süleymaniye'de Dayik parkında 21 yaşındaki Sinor'in katledilmesinin üzerinden birkaç ay geçti. Sinor'u katleden kişi ya da kişiler halen yakalanmış değil. Kadınlar yargıya güvenmiyor. Hükümet ise yaşanan kadın katliamları karşısında sessizliğini koruyor.  Kadınlar parlamento çatısı altında kadın katliamlarını araştıran bir komisyonun kurulmasını talep ediyor.
 
İlk 6 ayda 400 kadın katledildi 4 bin 616 şiddet olayı yaşandı
 
Bölgede yaşanan güvenlik, siyasi ve ekonomik krizin yanı sıra kadına yönelik şiddetin artış göstermesi dikkat çekiyor. Kadınlar kendilerini güvende hissetmiyor. 2015 yılının ilk 6 ayında resmi kayıtlara geçen 4 bin 616  şiddet olayı yaşandı. Buna göre  Duhok'da195, Hewler'de93, Süleymaniye'de 77, Germiyan'da 34, Raperin'de 21 ve Soran'da ise 14 kadın erkekler tarafından katledildi. Yerlere göre verdiğimiz bu rakamlar toplamda yaşanan 4 bin 616 şiddet olayları içerisinde sadece yakma, öldürme vakalarını içeriyor.  Darp etme, cinsel istismara maruz kalma vb. vakalar rakamsal olarak verilmemiştir ve belirtilen genel bilançoya dahildir.
 
2015'in son 6 ayında kadına karşı şiddet daha da arttı
 
2015 yılının 6. ayından sonra Güney Kürdistan İnsan Hakları Komisyonu'nun yayınladığı rapora göre kadına karşı şiddetin artış gösterdiği  ortaya çıkıyor. 6 aylık zaman dilimde kadına yönelik şiddetin giderek arttığına dikkat çekilen raporda, "Son 6 ay da Güney Kürdistan genelinde 57 kendini yakma, 24 silah veya kesici aletlerle intihar ve 65 taciz veya tecavüz vakası yaşanmıştır" denildi. Hewler'de 12 intihar, 12 öldürülme, 41 kendini yakma, 3 cinsel saldırı vakası yaşanırken, cinsel saldırıdan dolayı kadınlar tarafından bin 255 dava açıldı.
 
Süleymaniye de 11 intihar, 6 öldürülme, 24 başkaları tarafından yakılma, 17 kendini yakma ve 29 cinsel saldırı gerçekleşirken, cinsel saldırılardan dolayı kadınlar tarafından 616 dava açıldı.Duhok ta 23 yakılma, 4 öldürülme, 8 intihar, 10 kendini yakma ve 21 cinsel saldırı vakası yaşanırken, kadınlar tarafından cinsel saldırıdan dolayı 964 dava açıldı. Germiyan bölgesinde ise 6 öldürülme, 2 intihar, 7 başkaları tarafından yakılma, 8 kendini yakma ve 12 cinsel saldırı yaşanırken, kadınlar tarafından cinsel saldırıdan dolayı 440 dava açıldı.
 
Kadın sünneti de artış gösterdi
 
Yaşanan şiddet olaylarının yanı sıra bölgede kadın sünnetinin de her geçen gün artış gösterdiği belirtiliyor. Yapılan araştırmalarda bölgenin özellikle Hewler ve Süleymaniye kentlerinde zorla kadın sünneti yapma oranında yüzde 60'lıkbir artış olduğu açıklandı.
 
Erkek şiddetin en büyük mağduru "Ezidi kadınlar" 
 
DAİŞ çetelerinin 3 ağustos 2014 yılında Şengal'e girmesiyle birlikte binlerce kadın DAİŞ çeteleri tarafından esir alındı. Sayıları net olarak bilinmeyen ancak 7 bin olduğu tahmin edilen Êzidî kadınlar Musul ve Suriye'de pazarlarda köle olarak satıldı, satılıyor. Bazı Êzidî kadınlar DAİŞ'in elinden kaçmayı başarsa da hala binlercesi çetelerin elinde bulunuyor. Kaçırdıkları Êzidî kadınlara her türlü işkenceyi yaşatan DAİŞ çeteleri kaçırdığı birçok kadına da zorla tecavüz etti.
 
Şengalli kadınlar erkek şiddetine karşı örgütlendi: YBŞ
 
KDP peşmergelerinin Şengal'den kaçarak DAİŞ çetelerine teslim etmesinden sonra Ezidi halkını korumak için bölgeye giden HPG ve YJA-Star güçleri birçok Ezidi'nin katliamdan kurtulmasını sağladı. Zamanla Ezidiler kendilerini savunmak ve Şengali tekrardan DAİŞ çetelerinin elinden almak amaçlı YBŞ'yi kurdu. Kendi kendimizi savunacağız diyen Ezidiler, Şengal'inbirçok yerini çetelerin elinden aldı. Bunun yanı sıra erkek şiddetin en büyük mağdurları olan Şengalli kadınlar da,  katliamdan sonra kendi özsavunma birliklerini kurdu. 5 Ocak 2015 yılında kurulan YPJ-Şengal'in yüzlerce savaşçısı var. Ezidi kadınların savunma gücü olan YPJ-Şengal amaçlarınınŞengali özgürleştirmek ve çetelerin elinde esir olan kadınları kurtarmak olduğunu belirtiyor. YPJ-Şengal, Şengal dağlarında  Ezidi kadınları savunmaya devam ediyor. 
 
(dk)