JINHA

HABER MERKEZİ - Kuzey Afrika'da yaşayan ve kadınların hakim olduğu Tuareglerde, soy kadından geçiyor, erkekler ise örtünüyor. Tuareglerde ayrıca evli çiftlerin boşanması durumunda çadır ve tüm varlıklar kadında kalıyor.

Özgün bir kültüre sahip olan Tuaregler, Kuzey Afrika'da yaşayan bir halk. Kuzey Afrika Berberilerinin bir kolu olan Tuaregler, Osmanlı zamanından beri Tevarikler olarak biliniyorlar. Bir milyonun üstünde nüfusları olan Tuaregler, Burkina Faso, Cezayir, Libya, Mali ve Nijer arasındaki geniş alanda yaşıyorlar. Binlerce yıldır göçer bir yaşam tarzları olan Tuaregler, deve sırtında Sahra Çölü'nü geçiyor, çadırlarda yaşıyorlar. Tuaregler, Müslüman Arap ordularının bulundukları bölgeye ulaşmasıyla İslam'ı kabul etmişler. Ancak bir taraftan da binlerce yıllık geleneklerini koruyarak bir kültürel sentez oluşturmuşlar. Müslüman olmalarına karşın İslam öncesi geleneklerini de koruyan Tuareglerin en ayırt edici özelliklerinden birisi de kadınların toplumdaki yeri.

Soy kadından geçiyor

Anasoylu bir yapısı olan Tuareg toplumunda kadınlar olabildiğince özgür. Tuareglerde aile reisi kadın. Çadırlar ve hayvanlar kadınlara ait. Soy kadından geçiyor. Kadınların evlenmeden önce diledikleri kadar sevgilileri olabiliyor. Ancak çok sıkı bir mahremiyet kuralına riayet edilmesi şart. Genç erkek, genç kızın çadırına gece karanlıkta görünmeden girmek ve sabah güneş doğmadan ayrılmak zorunda. Kadınlar evlendiklerinde haklarını kaybetmiyorlar, boşanmakta da serbestler. Boşanınca çadırlar ve varlıklar kadında kalıyor. Genelde boşanan erkek eli boş olarak devesine binip annesinin çadırına dönüyor. Boşanan kızları için aileler şenlik düzenliyorlar, böylece kızlarının yeni bir evlilik için müsait olduğunu ilan ediyorlar.

Erkekler örtünüyor

Tuareglerin günlük hayatlarındaki en ilginç husus ise erkeklerin örtünmesi. Diğer İslam toplumlarında kadınların örtünmesi esasken, onlarda erkeklerin örtünmesi şart! Yetişkin erkekler kadınların, yabancıların ve evlilik yoluyla akraba oldukları kişilerin yanında mavi bir peçe takıyorlar. Onlarla tanıştığı zaman fotoğrafçı Henrietta Butler bu şaşırtıcı geleneğin nedenini sorunca "Kadınlar güzeldir, onların yüzünü görmek isteriz" yanıtını almış.


Tuaregler kültürü de erozyona uğruyor

Ancak Tuaregler kültürü günümüzde az ya da çok erozyona uğruyor. Göçerlikten kentleşmeye kayış, komşu İslami topluluklarla farklılıkların getirdiği rahatsızlıklar, gelişen teknolojiyle dünyanın geri kalanındaki hayatları öğrenmeleri bazı geleneklerin zayıflamasına neden olabilecek gibi görünüyor. Kimi Tuaregler kültürlerini dünyanın kalanına göre geri ve yanlış bulmaya başlamışlar bile. Kendi dilleri yerine Arapça konuşmayı tercih edenler de son yıllarda artış göstermiş.

(mg/fk)