JINHA

HABER MERKEZİ - Bangladeş'te 24 Nisan 2013 yılında aralarında çoğunluğu kadınların bulunduğu bin 100 fabrika işçisinin yaşamını yitirdiği facianın yıldönümünde anma etkinlikleri düzenlenecek. Bangladeş başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde bir araya gelecek olan kadınlar da, Rana Plaza'da ürünlerini yaptıran dünyaca ünlü markaların satıldığı mağazaların önünde protesto eylemleri yapacak.

Dünyanın en ucuz dokuma alanına sahip Bangladeş, işçi ölümlerinin de en çok yaşandığı ülkeler arasında. Sektör çoğunluğu kadın olan 4 milyon civarında işçi istihdam ediyor. İş gücü maliyeti düşüklüğüyle yetinmeyen işverenlerin çalışma koşulları konusundaki tasarrufları işçilerin canına mal oluyor. Bangaldeş'te 5 binin üzerinde işçi çalıştıran fabrikaların birçoğu temelden çürük binalar. Birçoğu ağır makinelerin varlığını kaldırabilecek temelden yoksun. Binalara yasadışı kat çıkma yaygın bir uygulama. Tehlikeli olduğu belirtilen binalarda üretim çalışmaları devam ediyor. Esasında alışveriş merkezi olarak tasarlanmış, bataklık zemin üzerine inşa edilmiş ve yasal olarak sadece üç kat çıkmasına izin verilmiş olan Rana Plaza'nın çöküşü de olağanüstü bir "sürpriz" olarak görülmemelidir.

İşçiler kâr hırsına kurban gitti

Bangladeş'in başkenti Dhaka'da 24 Nisan 2013 yılında 8 katlı Rana Plaza'nın çökmesi sonucu aralarında çoğunluğu kadınların bulunduğu bin 100 işçi yaşamını yitirmiş, 2 bin 500 işçi ise yaralanmıştı. Katliamın ardından binanın çökeceğine ilişkin uyarıların yapıldığı ancak patronların kâr hırsı yüzünden bu uyarıları dikkate almadığı da ortaya çıkmıştı. Colins, LC Waikiki, Gap, Benetton, Mango gibi ünlü dünya markalarının ürünlerinin yapıldığı Rana Plaza Tekstil Fabrikası kadınların emeğini sömürerek kazanıyordu. Fabrika sahiplerinin işçileri tehlikeli binada çalıştırmalarının bir sebebi ise bu şirketlerin yeni moda değişikliklerine göre sürekli yeni siparişlerin hızlı bitirilmesi istemeleriydi. Bangladeş'in ihracat gelirlerin yüzde 80'i tekstil sektöründen geliyor.

Yasal değişikliğe gidildi ama…

Bangladeş ve dünyanın birçok yerinde yapılan protestoların ardından ülkede sendikalaşma, işçi hakları ve güvenliği ile ilgili bazı yasal değişikliklere gidildi. Ancak ülkede halen sendika bulunmuyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü Bangladeş'te 44 tekstil fabrikasına giderek çalışan işçilerle görüştü. İşçilerle yapılan görüşmelere ilişkin bir rapor hazırlandı. Raporda şunlar belirtildi: "İşçiler fabrika müdürleri tarafından fiziksel, sözlü ve cinsel şiddete maruz kalıyor. Maaşlar geç yatırılıyor yada ödenmiyor. Sendika üyesi olmak isteyen işçiler ise sürekli tehdit altında. Bu işçilere şiddet uygulanarak sendikalaştırma hakkı engelleniyor."

Sendika kurmak isteyen kadın işçiye şiddet

Raporda Bangladeş'in Gazipur kentinde bir fabrikada çalışan ve ismini vermek istemeyen bir kadın işçinin anlatımlarına yer verildi. Kadın işçinin anlatımları şöyle: "2014 yılının Ocak ayında sendika kurmak için diğer fabrikada çalışan işçilerle bir araya geldik. O sırada hamileydim. Sendika kuracağımız duyan fabrika müdürü hamile olmama rağmen ofisindeki metal perde çubuklarıyla beni dövdü. Ardından sürekli gece mesailerine beni bıraktı. Ve en sonunda geciktirilen maaşlarım ödenmeden işten çıkarıldım." Raporda sendikalaşmak isteyen birçok kadının benzer hikayesi bulunuyor.

Verilen sözler tutulmuyor

Facianın ardından yaşamını yitiren işçilerin yakınları ve faciadan sağ kurtulan işçilerin ödenmeyen maaşları ve tazminatları Rana Plaza Bağışçılar Güven Fonu isimli son yıllarda tekstil fabrikasında ürünleri yaptıran şirketlerinin tazminat parası toplamak için kurulan bir mekanizmayla verilecekti ancak fona yeterince para verilmediği için şimdiye kadar tazminatların sadece yüzde 40'ının verildiği öğrenildi. Geçtiğimiz Cuma günü ödenmeyen tazminatlar nedeniyle bir milyon imza toplantı. Toplanan imzalar sonucunda sadece Benetton firması fona para aktardı.

Facianın yıl dönümünde eylemler yapılacak

Bangladeş'te Rana Plaza mağdurları ve sendikacılar, facianın yıl dönümü için eylem planlıyor. 24 Nisan'da hem çöken fabrikanın eski yerinde, hem de başkent Dhaka eylem yapılacak. Bangladeş'te sendika üyesi Kamrul Anam yapılacak eylemlere ilişkin bilgi verdi. Öncelikle Gazeteciler Cemiyeti önünde insan zinciri oluşturacaklarını belirten Kamrul, "Ardından çöken Rana Plaza önüne ve yaşamını yitiren işçilerin mezarlarına çiçek bırakacağız" diye belirtti.


Dünya kadınları da işçilerle uluslar arası dayanışma eylemi planlıyor. Kadınlar 24 Nisan'da Rana Plaza'da ürünlerini yaptıran dünyaca ünlü markalar olan Colins, LC Waikiki, Gap, Benetton gibi ürünlerin satıldığı mağazaların önünde eylem yapacak.


(cm/mg)